Biến chứng liệt dạ dày ở bệnh nhân tiểu đường

Liệt dạ dày là một trong những biến chứng tiểu đường, gây khó khăn cho việc kiểm soát đường huyết. Bệnh có các triệu chứng như buồn nôn, ói mửa .

Bệnh tiểu đường là nguyên nhân hàng đầu gây liệt dạ dày (chiếm 1/3 các trường hợp), thường xảy ra nhiều hơn ở những bệnh nhân đái tháo đường typ1. Ở những người bệnh gặp phải biến chứng này, dạ dày sẽ phải mất thời gian rất lâu để làm rỗng thức ăn, đồng thời trong hầu hết các trường hợp, tình trạng này thường trở thành mạn tính và rất khó điều trị.

Nguyên nhân

Liệt dạ dày là kết quả của sự hư hỏng các dây thần kinh phế vị dẫn đến dạ dày – đây là các dây thần kinh kiểm soát sự di chuyển của thức ăn qua đường tiêu hóa.

Ở bệnh nhân tiểu đường, nồng độ đường trong máu tăng cao kéo dài sẽ làm tổn thương các mạch máu cung cấp oxy và chất dinh dưỡng cho các dây thần kinh. Nếu các dây thần kinh phế vị bị hư hỏng, các cơ của dạ dày và ruột sẽ không thể hoạt động bình thường, khiến sự di chuyển của thức ăn bị chậm hoặc dừng lại.

Biến chứng liệt dạ dày do sự tổn thương các dây thần kinh phế vị dẫn đến dạ dày

Các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh liệt dạ dày do tiểu đường có thể nhẹ hoặc nặng, tùy thuộc vào mỗi người, các dấu hiệu hay gặp nhất bao gồm:

- Ợ nóng

- Buồn nôn, nôn ra thức ăn không tiêu

- Cảm giác nhanh no khi ăn, chán ăn, đầy hơi và giảm cân

- Chỉ số đường huyết lên xuống thất thường

- Trào ngược, co thắt dạ dày

Hậu quả

Biến chứng liệt dạ dày do tiểu đường có thể dẫn đến một số hậu quả sau:

- Khi thức ăn lưu lại quá lâu trong dạ dày, có thể dẫn đến sự phát triển quá mức của vi khuẩn do thực phẩm bị lên men.

- Thực phẩm trong dạ dày có thể bị đông cứng lại thành một khối u gọi là “dị vật dạ dày”, gây ra các triệu chứng như: buồn nôn, ói mửa, và tắc nghẽn trong dạ dày. Dị vật dạ dày có thể nguy hiểm nếu nó gây tắc và chặn đường thức ăn từ dạ dày vào ruột non.

- Biến chứng liệt dạ dày trong tiểu đường sẽ khiến việc kiểm soát đường huyết trở nên rất khó khăn và làm bệnh thêm trầm trọng. Do khi một lượng lớn thức ăn bị trì hoãn trong dạ dày đi vào ruột non và được hấp thụ, sẽ làm nồng độ đường trong máu tăng lên đột ngột. Bên cạnh đó, khả năng rỗng của dạ dày không thể đoán trước được, khiến lượng đường máu có thể tăng giảm thất thường.

- Ở trường hợp nặng, tình trạng buồn nôn, ói mửa có thể xảy ra hàng ngày.

Chẩn đoán

Nếu bạn bị tiểu đường và nghi ngờ có biến chứng liệt dạ dày, trước tiên các bác sĩ sẽ phải xem xét các triệu chứng và tiền sử bệnh của bạn, sau đó sử dụng các xét nghiệm cụ thể để kiểm tra và chẩn đoán chính xác bệnh, thường bao gồm:

- Chụp X-quang dạ dày với Bari: Sau khi nhịn ăn trong 12 giờ, bệnh nhân được uống một chất lỏng (chất cản quang) là Bari Sunfat và chụp X-quang. Nếu kết quả hiển thị trên màn hình cho thấy có thức ăn trong dạ dày thì bệnh nhân có khả năng bị biến chứng liệt dạ dày do tiểu đường.

- Bari X-quang sau bữa ăn: Bệnh nhân sẽ được sử dụng Barium sulfate cùng với thức ăn, sau đó chụp X-quang để xem dạ dày tiêu hóa thức ăn như thế nào. Từ tỷ lệ tiêu hóa thức ăn, các bác sĩ sẽ đánh giá được tốc độ làm rỗng dạ dày của bệnh nhân.

- Quét độ rỗng của dạ dày với chất đồng vị phóng xạ: Bệnh nhân sẽ ăn thực phẩm có chứa đồng vị phóng xạ và sau đó nằm dưới một máy quét phát hiện bức xạ. Nếu quá trình quét cho thấy rằng hơn một nửa số thức ăn vẫn còn trong dạ dày của bệnh nhân sau 1,5 giờ thì kết luận bệnh nhân đã bị biến chứng liệt dạ dày do đái tháo đường.

- Đo áp lực dạ dày: Một ống mỏng được đưa qua miệng của bệnh nhân vào dạ dày để đo lường hoạt động điện và cơ bắp của dạ dày, sau đó xác định tốc độ tiêu hóa thức ăn của nó.

- Ghi điện dạ dày: Xét nghiệm này đo hoạt động điện trong dạ dày bằng cách sử dụng điện cực đặt trên da.

- Siêu âm: Sử dụng sóng âm thanh để kiểm tra hình ảnh của các cơ quan cơ thể. Bác sĩ có thể sử dụng siêu âm để loại trừ các bệnh khác.

- Nội soi trên: Đưa một ống nhỏ (ống nội soi) qua thực quản để kiểm tra niêm mạc dạ dày của bệnh nhân. Thông qua nội soi, bác sĩ có thể nhìn thấy niêm mạc dạ dày để phát hiện những bất thường.

Điều trị

Cũng giống như bệnh tiểu đường, liệt dạ dày do tiểu đường là một tình trạng mạn tính, không thể chữa khỏi hoàn toàn, nên mục tiêu quan trọng nhất trong điều trị là kiểm soát lượng đường huyết càng gần mức bình thường càng tốt để giảm thiểu các vấn đề của biến chứng liệt dạ dày. Phương pháp điều trị bao gồm:

- Dùng Insulin để kiểm soát đường huyết: Nếu bệnh nhân đã bị biến chứng liệt dạ dày, sau khi ăn thực phẩm sẽ được hấp thu chậm hơn. Để kiểm soát đường huyết, bệnh nhân cần:

o Sử dụng Insulin thường xuyên hơn.

o Tiêm Insulin sau khi ăn thay vì trước khi ăn.

o Kiểm tra lượng đường trong máu thường xuyên sau khi ăn và tiêm Insulin bất cứ khi nào cần thiết.

- Sử dụng các loại thuốc trong điều trị liệt dạ dày do tiểu đường. Bệnh nhân có thể sử dụng một loại hoặc kết hợp nhiều loại thuốc với nhau để mang lại hiệu quả điều trị cao nhất như: Reglan (Metoclopramid), Erythromycin, Domperidone, Dramamine (Dimenhydrinate), Compazine (Prochlorperazine), Zofran (Ondansetron),... Bất kì thuốc gì khi sử dụng đều phải được sự cho phép và hướng dẫn của bác sỹ.

- Chế độ ăn uống: Đối với bệnh nhân tiểu đường, việc thay đổi chế độ và thói quen ăn uống rất quan trọng, nó có thể giúp kiểm soát trình trạng liệt dạ dày. Thay vì ăn 3 bữa chính, bệnh nhân có thể thay đổi thói quen ăn thành 6 bữa nhỏ trong ngày để tránh tình trạng dạ dày chứa quá nhiều thức ăn. Hoặc bệnh nhân có thể ăn nhiều thức ăn dạng lỏng mỗi ngày cho đến khi lượng đường trong máu ổn định và tình trạng liệt dạ dày đã được cải thiện. Các bữa ăn dạng lỏng cần đảm bảo cung cấp đủ tất cả các chất dinh dưỡng cần thiết. Thức ăn lỏng có thể đi qua dạ dày dễ dàng và nhanh chóng hơn thức ăn rắn. Bên cạnh đó, bệnh nhân cũng nên tránh những thức ăn nhiều chất béo (vì có thể làm chậm tiêu) và chất xơ (vì khó tiêu hóa), phần thức ăn khó tiêu hóa sẽ ở lại trong dạ dày quá lâu và có thể hình thành khối gây tắc dạ dày.

- Ăn bằng ống: Nếu các phương pháp trên không hiệu quả, bệnh nhân cần phải phẫu thuật để đặt ống nuôi gọi là ống hỗng tràng, ống sẽ được đưa qua da vùng bụng vào ruột non. Ống này cho phép đưa các chất dinh dưỡng trực tiếp vào ruột non, bỏ qua dạ dày hoàn toàn, đảm bảo thực phẩm được tiêu hóa và hấp thu vào máu một cách nhanh chóng.

Liệt dạ dày không những ảnh hưởng nhiều đến sức khoẻ mà còn làm nặng thêm tình trạng của bệnh tiểu đường do khó kiểm soát lượng đường trong máu. Vì vậy, người bệnh tiểu đường cần lưu ý hơn đến các dấu hiệu phát hiện đến biến chứng này để có phương pháp điều trị sớm, đồng thời cần có các biện pháp dự phòng tích cực để ngăn ngừa biến chứng xảy ra.

Trích nguồn: http://diabetes.emedtv.com